اسفند / 1386

بررسی رویکردهای عقلی و نقلی به قیام اباعبدالله‌الحسین (ع) / (29)
مدرس حوزه علمیه قم: امام حسین(ع) به مدد آیه 33 سوره فصلت معیار حرکت‌های توحیدی را تبیین فرمود

گروه اندیشه: هنگامی‌که امام حسین(ع) از مکه رهسپار کربلا شد، در پاسخ به نامه حاکم مدینه از آیه 33 سوره فصلت مدد گرفت تا به صراحت سه ویژگی با ارزش دعوت به «الله»، «عمل صالح» و «تسلیم در برابر حق» را در حرکت خود مشخص و تبیین کند.

پیش از  این نخستین بخش از گفت‌وگوی خبرنگار سرویس اندیشه و علم خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با حجت‌الاسلام «عبدالکریم پاک‌نیا» درباره پیام‌های قرآنی عاشورا تقدیم شد. در این بخش به اهمیت آیات متبلور در واقعه عاشورا اشاره و تاکید شد که این حرکت، استمرار حرکت انبیای الهی است و همچنان بر پایه هدایت انسانی می‌چرخد.

اینک دومین بخش این گفت‌وگو از خاطرتان می‌گذرد. در این گفت‌وگوها تلاش می‌شود تا از دریچه نورانی آیاتی از قرآن که مورد استفاده ابا عبدالله الحسین (ع) در طول قیام متعالی ایشان قرار گرفته است، به شناختی از روح این قیام دست یابیم.

حجت‌الاسلام «عبدالکریم پاک‌نیا» قیام اباعبدالله را به مثابه اتمام حجتی برای مردم خوانده و گفت: امام (ع) وقتی از مدینه خارج شدند، گروه‌هایی از جنیان مسلمان به حضور آن حضرت آمدند و گفتند: «ای آقای ما! ما از شیعیان و یاوران شما هستیم، هر دستوری بفرمایید ما در خدمت هستیم، اگر ‌دستور فرمایید، تمام دشمنانتان را به قتل می‌رسانیم و شما نیازی نیست حرکتی بکنید و زحماتی متحمل شوید.»

مدرس حوزه علمیه قم افزود: امام حسین (ع) به آنان فرمود: «خداوند به شما جزای خیر دهد» آنگاه فرمود: «آیا شما این آیه شریفه را که بر جدم نازل شده است، نخوانده‌اید که خداوند می‌فرماید: «أَیْنَمَا تَکُونُواْ یُدْرِککُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ کُنتُمْ فِی بُرُوجٍ مُّشَیَّدَةٍ ...» (هرکجا باشید شما را مرگ درمى‏یابد؛ هرچند در برج‌هاى استوار باشید ...) «نساء، 78» و همچنین می‌فرماید: «...لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ ...» (... بگو اگر شما در خانه‏هاى خود هم بودید کسانى که کشته شدن بر آنان نوشته شده قطعا [با پاى خود] به سوى قتلگاه‌هاى خویش مى‏رفتند ...) «آل عمران، 154».

مدرس حوزه علمیه قم اظهار کرد: بعد امام در توضیح تلاوت این آیات فرمود: «اگر من حرکتی نکنم و قیام نکنم، این مردم چگونه آزمایش می‌شوند؟ چه کسی در قبر من در کربلا ساکن خواهد شد؛ حال آن‌که خداوند برای من در روز آغاز آفرینش در نظر گرفته و آن را پناه‌گاه دوستان و شیعیانم قرار داده است.» (بحارالانوار، جلد چهارم، ص 330) به خدا سوگند که من برای نابودی دشمنانم از شما تواناترم، اما خداوند رحمان می‌خواهد: «... لِّیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَن بَیِّنَةٍ وَیَحْیَى مَنْ حَیَّ عَن بَیِّنَةٍ وَإِنَّ اللّهَ لَسَمِیعٌ عَلِیمٌ» (... کسى که [باید] هلاک شود با دلیلى روشن هلاک گردد و کسى که [باید] زنده شود با دلیلى واضح زنده بماند و خداست که در حقیقت‏ شنواى داناست).

«پاک‌نیا» در تبیین گفته امام (ع) افزود:حضرت با این آیات سه نکته را متذکر شدند که عبارت‌اند از: 1. از مرگ چاره‌ای نیست و همه باید تسلیم این سرنوشت باشند. 2. امام و یارانش آن گروه سعادت‌مندی هستند که خداوند شهادت؛ یعنی بهترین نوع مرگ را برایشان برگزیده است. 3. قیام او اتمام حجت برای مردم است که آنان با اختیار و از روی علم و آگاهی راه حق و یا راه بنی‌امیه را انتخاب کنند.

مولف کتاب «ویژگی‌های امام حسین (ع)» تصریح کرد: هنگامی‌که امام (ع) از مکه رهسپار کربلا شد، «عمر و بن‌سعید»، حاکم مدینه بر مبنای درخواست «عبدالله بن‌جعفر طیار» نامه‌ای به امام نوشت و در آن چنین نگاشت: «من از خدا می‌خواهم از آن‌چه تو را هلاک می‌سازد، پاسداری کند و تو را به سوی رشد و هدایت رهنمون شود، به من خبر رسیده که می‌خواهی به سوی عراق حرکت کنی، من درباره عداوت و ناسازگاری به تو هشدار می‌دهم و از نابودی تو می‌ترسم به این جهت عبدالله بن‌جعفر را با یحیی بن‌سعید نزد تو فرستادم، به همراه آنان به نزد من بازگرد، در نزد من با امنیت و آسایش و نیکی خواهی بود، خدا در این زمینه گواه و کفیل است؛ و السلام».

«پاک‌نیا» ادامه داد: وقتی آن دو تن نامه را با عجله به امام رساندند، حضرت ابا عبدالله با الهام از آیه شریفه «وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ» (و کیست‏ خوش‌گفتارتر از آن کس که به سوى خدا دعوت نماید و کار نیک کند و گوید من [در برابر خدا] از تسلیم‏شدگانم) «فصلت، 33» چنین پاسخ داد: «اما بعد؛ فانه لم یشافق‌الله و رسوله من دعا الی‌الله عزوجل و عمل صالحا و قال: اننی من‌المسلمین و قددعوت الی‌الامان و البر و الصله فخیر‌الامان امان‌الله و لن یومن‌الله یوم‌القیامه من لم یخفه فی‌الدنیا فنسال‌الله مخافه فی‌الدنیا توجب لنا امانه یوم‌القیامه فان کنت نویت بالکتاب صلتی و بری فجزیت خیرا فی‌الدنیا والاخره و السلام» (اما بعد از حمد و ثنای الهی و درود بر پیامبرش هرگز با خدا و پیامبرش ناسازگاری و عداوت نکرده‌ام. کسی که به سوی خدا می‌خواند و عمل صالح انجام می‌دهد و با تمام وجود می‌گوید: من از مسلمانانم. تو مرا به سوی امان و نیکی و آسایش دعوت کرده‌ای، بهترین امان برای من امان خداست و او در روز قیامت، کسی را که در دنیا از او نترسد امان نخواهد داد، در دنیا خوف از خدا را از درگاهش خواهانیم تا موجب امنیت ما در قیامت باشد، اگر قصد تو از نوشتن به ما خیرخواهی و نیکی است، خداوند در دنیا و آخرت برایت جزای خیر دهد. والسلام).

مولف الخصائص الحسینیه در تفسیر بیانات فوق تصریح کرد: امام با استفاده از آیه بالا به صراحت سه ویژگی با ارزش را در حرکت خود مشخص کرده، از جمله دعوت به الله، عمل صالح و تسلیم در برابر حق. آن حضرت در حقیقت با تحقق عمل صالح و تسلیم در مقابل فرمان‌های الهی به تبلیغ و نشر اصول و ارزش‌های مکتب توحید نیز می‌پردازد و همانند پیامبران الهی ندای آسمانی توحید را سر می‌دهد.

نویسنده کتاب «آموزه‌های وحی در قصه‌های تربیتی» یقین بی‌نظیر امام را ناشی از این مبانی عمیق خواند و گفت: به همین لحاظ است که امام (ع) به امان‌نامه‌های عوامل ستمگران در مقابل امان الهی وقعی نمی‌نهد؛ چراکه به راه خود، ایمان و تأییدات الهی، از عمق جان باور دارد. از این گذشته، امام معیار حرکت‌های توحیدی را نیز با آیه 33 فصلت بیان می‌فرماید تا آیندگان، انقلاب‌های ارزشی را از غیر آن بشناسند و بدانند هر گروه و شخصی که در برنامه خود دعوت به سوی خدا، عمل صالح و تسلیم در مقابل حق را، گنجاند آن قیام الهی است و گرنه ارزشی ندارد.»

این گفت‌وگو ادامه دارد ...